Marktsector: Utiliteitsbouw

Locatie: Amsterdam

Land: Nederland

Opdrachtgever: Dienst Waterbeheer en Riolering Gemeente Amsterdam

Oplevering: 2005

Architect: Bonnemayer Architecten bna

Systeemproducent: SCH Holland b.v.

Aannemer: Bouwmaatschappij Buitenhuis b.v.

Product: Colorcoat® PVDF

Kleur Gevels: RAL 9006 Matt

Omgeving: Binnenland

Principe Boostergemaal

Het deels verouderde riool- en afvalwaterzuiveringsstelsel van Amsterdam is gedurende de afgelopen jaren volledig gerenoveerd. Een wereldwijde primeur hierbij was de toepassing op grote schaal van zogenaamde boostergemalen. Bij traditionele gemalen wordt het afvalwater eerst opgevangen in een reservoir, alvorens door het gemaal te worden doorgepompt. Een boostergemaal daarentegen, is direct aangesloten op de aanvoerleiding waardoor het water meteen door het gemaal verder wordt gestuwd. Dit principe wordt bijvoorbeeld bij  drinkwaterleidingen al veel langer gebruikt. Een groot voordeel is dat er geen stank vrijkomt. Ook is het proces energiezuinig en zijn deze gemalen goedkoper dan traditionele.

In totaal zijn er vier boostergemalen geplaatst, een in elke windrichting. De Dienst Waterbeheer en Riolering van de gemeente Amsterdam is zich er als publieke opdrachtgever van bewust dat zij een bijdrage moet leveren aan de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Daarom zijn deze gebouwen met vrijwel identieke plattegronden door vier architecten tot zeer verschillende, markante verschijningen uitgewerkt.

Dynamiek en beweging

Het boostergemaal-Noord is gelegen aan de Stekkerweg, parallel aan het Zijkanaal I van de Zaan. Met het ontwerp wilde architect Hans van den Tillaart, verbonden aan Bonnemayer Architecten uit Uden, vooral beweging suggereren. De dynamiek van een motor is een belangrijk referentiebeeld, waarmee Van den Tillaart verwijst naar de processen in het gebouw.

Gebouw en gevelbekledingssyteem

Het gemaal bestaat uit een ovale cilinder van bijna 35 meter lang, die horizontaal op een betonnen sokkel ligt. Het gemaal is 16 meter hoog en 8,5 meter breed. De cilinder is bekleed met een schubbenhuid van stalen planken met een sandwichopbouw. Op willekeurige plekken zijn de schubben opgelicht. In de lengte is de cilinder gesegmenteerd door middel van verdiepte goten. Deze hebben een hart-op-hart afstand van 4800 mm, gelijk aan het stramien waarin de pompen in het gemaal zijn geplaatst. Door het lijnenspel dat zo ontstaat wordt een beeld opgeroepen van draaiende delen op een as. Eén stramien van het uiteinde is de sokkel breder. Op dat punt zijn verticale banen staal uit de grond over de cilinder getrokken. Het is alsof een riem de draaiende as aandrijft. Aangezien de grote pompen een aanzienlijke ventilatiebehoefte hebben, zijn de kopgevels van de cilinder volledig met ventilatierooster uitgevoerd. De hele gevelbekleding is uitgecoerd in Colorcoat® PVDF in mat zilvergrijs. De keuze viel hierop omdat de architect een rustige uitstraling in kleur en materiaal beoogde. Daarom is in de gevel alleen gevarieerd met de grijstinten en de glansgraad. Ook de gunstige kosten van Colorcoat® PVDF speelden een rol bij de afwegingen.  Omdat elk plankprofiel een andere zichthoek heeft, lijkt het of de gevel varieert qua grijstint en glansgraad.

Interieur voordat pompen werden geïnstalleerd.