De groeiende wereldbevolking en toenemende welvaart hebben een grote impact op het gebruik van grondstoffen en energie. Het wordt steeds duidelijker dat omschakeling van een lineaire economie naar een circulaire economie echt nodig is. Staal is met behoud van kwaliteit 100% recyclebaar. Bovendien zijn stalen bouwdelen opnieuw als bouwdeel te gebruiken. Dat maakt staal uitermate geschikt voor deze transformatie naar een meer circulaire manier van denken, ontwikkelen, ontwerpen en bouwen.

Een mooi voorbeeld is het nieuwe distributiecentrum Fokker 7|8 op het Anthony Fokker Business Park, het voormalige fabrieksterrein van vliegtuigfabrikant Fokker op Schiphol-Oost. Dit is het eerste [Cradle-to-Cradle/Circulair]  geoptimaliseerde logistieke gebouw ter wereld. Er is veel aandacht besteed aan de herbruikbaarheid van de toegepaste materialen, met een hoofdrol voor staal. Circulair projectontwikkelaar Coert Zachariasse, van Delta Development Group, en Tata Steel werkte

samen aan de ontwikkeling van dit circulaire distributiecentrum. Fokker 7|8 is in twee fasen

opgeleverd: 7 in 2015 en 8 in 2017.

Gemakkelijk weer uit elkaar

Als je ‘circulair’ denkt moet het gebouw  in zijn geheel of in onderdelen weer te hergebruiken zijn  en moet het dus eenvoudig uit elkaar te halen zijn. Om dit soort beslissingen in het ontwerpproces zowel vanuit technisch als financieel oogpunt weloverwogen te kunnen nemen, kan de ervaring en expertise van toeleveranciers zoals Tata Steel nuttig zijn. Wie kennen de mogelijkheden van het materiaal beter? En soms kunnen relatief simpele veranderingen een oplossing bieden. Door in de stalen hoofd-draagconstructie bijvoorbeeld vrijwel uitsluitend te werken met boutverbindingen in plaats van lasverbindingen. Ook overige bouwcomponenten, zoals de stalen dak- en gevelelementen, kunnen door de demontabele schroefverbindingen worden gedemonteerd en dus weer hergebruikt worden.

Soms zijn oplossingen wat innovatiever. De ankers waarmee de kolommen van de draagconstructie vastzitten aan de fundering zijn níet in de vloer meegestort, maar ondergebracht in een stalen

bekisting  rondom de kolomvoet. Deze bak is gevuld met gestabiliseerd zand en afgedekt met een dun laagje beton. Voor hergebruik van de kolom in de toekomst hoeft alleen het betonnen afdeklaagje te worden weggebroken om de ankers bloot te leggen en de kolom te demonteren.

BIM en LCA

Je kunt constructieve ontwerpbeslissingen nemen waardoor materialen gemakkelijker worden hergebruikt. Maar je kunt ook kijken naar slim databeheer tijdens programmering, ontwerp en bouw. Het verzamelen en rapporteren van materiaaldata helpt om circulair te bouwen. Een goed instrument hiervoor is het [BIM-model ](Building Information Modelling) dat steeds meer navolging krijgt. Ook voor het Fokker - project. Met het BIM-model wordt materiaal 100% traceerbaar. De materiaaldata in het BIM-model zijn op te nemen in een Materialenpaspoort: een on-line identiteitsbewijs van het gebouw. Hierin is van elk toegepast materiaal en product te zien waar ’t zich in het gebouw bevindt, in welke hoeveelheden, hoe ’t is verwerkt en hoe het is te demonteren voor hergebruik.

Dit past helemaal in de ‘Circulaire - gedachte van het project en sluit aan bij de visie om meer en meer naar de levencyclus van een gebouw te kijken en de impact daarvan op de omgeving. De

erkende methode  die je daar voor gebruikt is de [LCA] (Life Cycle Analysis). Doordat het Fokker

distributie centrum in zijn geheel én tot op zijn oorspronkelijke onderdelen herbruikbaar is en gekeken is naar het effect van hergebruik van staal en heeft het project in 2015 een ‘Steelie Award’ gewonnen bij de World Steel Association in de categorie 'Excellence in Life Cycle Assessment'.

1 plus 1 is

Uiteindelijk is dit totaalconcept van een duurzaam bouwproject een som der delen. Een resultaat waarbij talloze details zo optimaal mogelijk op elkaar zijn afgestemd. Waarbij gekeken is naar hergebruik van materiaal maar ook naar efficiënt energiegebruik. Het gaat dan om zaken als: isolatie, zonnepanelen, reflectie van daglicht, luchtdichtheid ect. Aspecten waarmee in productkeuze veel winst kan worden behaald.

Samenwerken

Een andere blik op de manier van bouwen is vandaag de dag hard nodig en daagt alle schakels in de bouwketen uit om te innoveren. Tata Steel gelooft sterk in samenwerking en vroegtijdig overleg tussen deze schakels waardoor kennis sneller op de juiste plekken terecht kan komen en de transformatie naar een meer circulair maatschappij vlotter en beter verloopt. De samenwerking met Delta Development voor het 7 | 8 Fokker Logistics Park was daar een goed voorbeeld van.